Trong báo cáo mới nhất, VinaCapital nhận định Việt Nam vẫn đang có lợi thế trong thu hút FDI ngay cả khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu. Ông Michael Kokalari, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường của VinaCapital đánh giá Việt Nam có những sức hút đáng kể trong mắt các nhà đầu tư FDI khi chi phí nhân công chưa bằng phân nửa Trung Quốc nhưng chất lượng nhân công tương đương.
Bệnh cạnh đó Việt Nam có vị trí địa lý gần các chuỗi cung ứng công nghệ cao của Châu Á và là một quốc gia trong nhóm “friendshoring” ít chịu rủi ro bị áp thuế khi xuất khẩu sang Mỹ.
Theo ông, việc áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu sẽ tác động đến hơn 100 công ty đa quốc gia đang hoạt động tại Việt Nam và mang đến thêm 600 triệu USD tiền thuế cho Chính phủ, tương đương với mức 4% lợi nhuận của công ty FDI tại Việt Nam.
Đơn cử như Samsung, tập đoàn này trả khoảng 5% thuế trên doanh thu tại Việt Nam trước khi áp dụng thuế tối thiểu 15% đối với các công ty có doanh thu hàng năm từ 800 triệu USD trở lên.
Tuy nhiên, chuyên gia từ VinaCaptial đánh giá yếu tố này không hề đáng ngại bởi Việt Nam có thể đưa ra các giải pháp khác để hỗ trợ một phần hoặc toàn bộ khoản thuế mà các công ty đa quốc gia phải trả. Hiện Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang nghiên cứu đề xuất “Quỹ Hỗ trợ Đầu tư” (Investment Support Fund – ISF) để hoàn thuế cho một số công ty thông qua việc hỗ trợ chi phí đào tạo nhân viên, chi phí R&D, hoặc chi phí lãi vay.
Bên cạnh đó, các quốc gia cạnh tranh thu hút FDI trong khu vực chắc chắn cũng sẽ có những biện pháp tương tự, sẽ khiến mặt bằng thuế giống như trước khi áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu.
Ngoài ra, ông Michael Kokalari cho rằng, việc ưu đãi thuế không phải là động lực chính để các công ty đa quốc gia quyết định đầu tư vào một quốc gia đang phát triển. Các công ty đa quốc gia sẽ cân nhắc nhiều yếu tố như chi phí, chất lượng nhân công, chất lượng hạ tầng, độ mở của môi trường kinh doanh… khi quyết định đầu tư.
Ở các nước phát triển, các yếu tố trên là gần như tương đồng, nên thuế trở thành yếu tố quan trọng hơn để các công ty đa quốc gia quyết định đầu tư, so với khi họ cân nhắc đầu tư ở các nước đang phát triển. Đây cũng là một trong những lý do dẫn đến việc phải áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu, chuyên gia từ VinaCapital nhìn nhận.
Với Việt Nam, vị thế và chất lượng thu hút FDI của Việt Nam càng được nâng cao. Điều này có được nhờ những bước tiến quan trọng trong năm 2023, gồm: Nâng cấp quan hệ Việt Nam - Mỹ lên “Đối tác Chiến lược Toàn diện” đã giúp xây chắc vị thế của Việt Nam trong nhóm “friendshoring” của Mỹ.
Cũng theo VinaCapital cũng chỉ ra rằng động lực mạnh mẽ nhất thúc đẩy tăng trưởng cho một quốc gia như Việt Nam chính là sự nâng cao hàm lượng công nghệ, phức tạp trong sản phẩm và dịch vụ. Bước tiến mới của Apple là nhằm hướng đến phát triển ngành công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam, vốn là đề tài được thảo luận nhiều bởi lãnh đạo các tập đoàn lớn của Mỹ và Đài Loan như Nvidia.
Tuy nhiên, để tiếp cận được dòng vốn FDI chất lượng cao, Việt Nam cần đẩy nhanh phát triển hạ tầng vận tải và kho bãi của Việt Nam, cũng như khả năng cung cấp nguồn điện ổn định cho sản xuất, vốn là vấn đề mà các doanh nghiệp FDI lo ngại, sau khi miền Bắc diễn ra tình trạng thiếu điện mùa hè 2023.
